Πάει ο παλιός ο χρόνος…

Ο χρόνος, αυτή η αόρατη μονάδα μέτρησης της ζωής μας είναι ο πιο έμπιστος συνοδοιπόρος μας, αλλά και ο πιο αμείλικτος κριτής. Τον διαιρούμε σε στιγμές, τον γιορτάζουμε σε επετείους, τον φυλακίζουμε σε ημερολόγια. Μα αν στρέψουμε το βλέμμα βαθιά μέσα μας, εκεί που βρίσκονται όλες οι απαντήσεις, διαπιστώνουμε ότι είναι μία ψευδαίσθηση, ένα ανθρώπινο τέχνασμα που επιχειρεί να δώσει τάξη στο χάος της ύπαρξης.

Κυκλική αιωνιότητα και γραμμική ελπίδα

Τι είναι ο χρόνος; Ροή ή στιγμές; Μια αδιάκοπη γραμμή ή ένας επαναλαμβανόμενος κύκλος; Ή μήπως μια σπείρα που μας οδηγεί όλο και πιο πέρα;
Η απάντηση μοιάζει να εξαρτάται από το βλέμμα του παρατηρητή. Για τους φυσικούς, είναι μια διάσταση, αξεχώριστη από τον χώρο, που διαστέλλεται, καμπυλώνεται και υποτάσσεται στους νόμους της βαρύτητας. Για τους φιλοσόφους, είναι η αόρατη σκηνή όπου διαδραματίζεται η ζωή, το θεμέλιο των εμπειριών μας. Και για εμάς, τους καθημερινούς ανθρώπους, ο χρόνος είναι ένας κύκλος από ρολόγια, ημερολόγια και επαναλαμβανόμενες γιορτές. Οι εποχές διαδέχονται η μία την άλλη, οι μέρες και οι νύχτες εναλλάσσονται, οι πλανήτες ακολουθούν αιώνιες τροχιές γύρω από τα άστρα.
Μέσα σε αυτή τη φαινομενική κυκλικότητα, εμείς αναζητούμε τη γραμμική πορεία. Θέλουμε να πιστεύουμε στην πρόοδο, στην εξέλιξη. Ότι κάθε νέα χρονιά, κάθε μήνας, κάθε στιγμή, μας φέρνει πιο κοντά σε κάτι ανώτερο. Σαν να διανύουμε μια ελικοειδή πορεία  – όχι απλά κύκλους που κλείνουν και ανοίγουν, αλλά κύκλους ενωμένους μεταξύ τους, σαν ελατήρια, – σαν το σπείρωμα μιας βίδας που ανοίγει δρόμο προς τα εμπρός.

Ανάμεσα στη μνήμη και τη φαντασία

Κι όμως, πέρα από τις θεωρίες, ο χρόνος είναι για τον καθένα μας κάτι βαθιά προσωπικό, γεμάτο αντιφάσεις. Διότι, η ψευδαίσθηση του χρόνου δεν αφορά μόνο τη μέτρησή του, αλλά και την εμπειρία μας. Τον μετράμε με ακρίβεια, δευτερόλεπτο προς δευτερόλεπτο, και την ίδια στιγμή τον βιώνουμε με τρόπο υποκειμενικό. Ένα λεπτό αναμονής μπορεί να μοιάζει αιώνας, ενώ μία ώρα χαράς περνά σαν αστραπή.
Στην πραγματικότητα, το παρελθόν και το μέλλον υπάρχουν μόνο στη μνήμη και στη φαντασία μας. Το παρελθόν είναι μία σειρά από εικόνες που έχουμε αποθηκεύσει στο μυαλό μας, άρα υπόκεινται στην υποκειμενικότητα του παρατηρητή, ενώ το μέλλον είναι μία προβολή επιθυμιών, φόβων και υποθέσεων. Το μόνο αληθινό “τώρα” διαρκεί μία στιγμή, μία ανεπαίσθητη παύση πριν περάσει κι αυτό στο παρελθόν.

Η τελετουργία της αλλαγής

Η παραμονή της Πρωτοχρονιάς είναι ίσως η πιο έντονη απόδειξη της εικονικότητας του χρόνου. Ο πλανήτης συνεχίζει την αδιάκοπη περιστροφή του γύρω από τον άξονά του, κι εμείς, μέσα στην ακινησία του κοσμικού ρυθμού, επιλέγουμε μια συγκεκριμένη στιγμή για να της αποδώσουμε ιδιαίτερη σημασία. Στολίζουμε τα σπίτια μας, φοράμε τα καλύτερά μας, μαγειρεύουμε γιορτινά εδέσματα, μοιραζόμαστε το τραπέζι με τους αγαπημένους μας.
Δέκα δευτερόλεπτα πριν από τα μεσάνυχτα, όλοι οι άνθρωποι του πλανήτη, από την ανατολή ως τη δύση και ανά μία ώρα, συγχρονίζονται σε μια παγκόσμια αντίστροφη μέτρηση. Κι έτσι, με μία ευχή, « Καλή Χρονιά » το άυλο παίρνει μορφή. Ο χρόνος, αυτή η αόρατη ροή στιγμών, μετατρέπεται σε σύμβολο ελπίδας, αλλαγής, νέας αρχής.
Η αλλαγή του χρόνου είναι μια ανθρώπινη συμφωνία, ένα κατασκεύασμα που δεν αλλάζει την πραγματικότητα. Μας χαρίζει, όμως, την αίσθηση μιας νέας εκκίνησης. Παρόλο που ο κόσμος παραμένει ίδιος, αυτή η ψευδαίσθηση της αλλαγής μας δίνει τη δύναμη να ονειρευτούμε ξανά, να ελπίσουμε, να δοκιμάσουμε. Γιατί τελικά, η ίδια η πίστη στην αλλαγή είναι αυτή που μπορεί να τη φέρει.

Το δώρο της στιγμής

Ο χρόνος είναι μία σύμβαση, μία ανθρώπινη επινόηση. Αλλά είναι και κάτι περισσότερο. Είναι το πλαίσιο που μας επιτρέπει να κατανοήσουμε την ύπαρξή μας. Κι αν είναι εικονικός και υποκειμενικός, αυτό δεν μειώνει την αξία του – αντίθετα, αποδεικνύει την ικανότητά μας να βρίσκουμε νόημα στο χάος, να ανιχνεύουμε φως ακόμα και μέσα στο σκοτάδι.
Ας γιορτάσουμε, λοιπόν, τον χρόνο. Ας φωνάξουμε «Καλή Χρονιά», ας γελάσουμε, ας αγαπήσουμε, ας ελπίσουμε, με πλήρη επίγνωση για την εικονικότητα της ευχής. Γιατί, τελικά, αυτό που έχει σημασία δεν είναι ο χρόνος που περνά, αλλά το πώς ζούμε την κάθε στιγμή του. Διότι κάθε στιγμή, κάθε «τώρα», είναι μια ανεκτίμητη ευκαιρία για ζωή.

Picture of Σοφία Μότσια

Σοφία Μότσια

MA Creative Writing, BA Theatre studies

Facebook
Twitter
LinkedIn
Pinterest
WhatsApp

Εγγραφείτε στο newsletter