Μερικά από τα σημαντικότερα έργα τα οποία αναφέρονται στις τεχνικές με τις οποίες ο άνθρωπος μπορεί να διαμορφώσει ενεργά τον εαυτό του, είναι τα μεταγενέστερα έργα του Michel Foucault.
Ο Foucault εστιάζει στις τεχνικές του εαυτού που εφαρμόστηκαν στην ύστερη αρχαιότητα, πρακτικές με τις οποίες τα άτομα επεξεργάζονται τον εαυτό τους σαν να ήταν έργο τέχνης. Ο Foucault παρακολουθεί τις παραλλαγές αυτών των πρακτικών από τον Αλκιβιάδη του Πλάτωνα έως τα κείμενα του Σενέκα, του Πλούταρχου, του Επίκτητου, του Μάρκου Αυρήλιου, του Πλίνιου και του Γαληνού και μελετά τις διαφορετικές τεχνικές με τις οποίες προσπαθούσαν να διαμορφώσουν τον εαυτό τους.
Η αυτογραφία στην ελληνιστική εποχή ήταν ένας τρόπος για την εξερεύνηση και την κατανόηση του εαυτού. Ωστόσο, αυτή η διαδικασία δεν έχει να κάνει με την εξομολόγηση ή την αποκήρυξη του εαυτού, αλλά με τη διατήρηση και την υιοθέτηση της προσωπικής ιστορίας. Ήταν μια προσωπική δραστηριότητα την οποία επέλεγε κάποιος, προκειμένου να συγκροτήσει τον εαυτό του, να κυριαρχήσει σε αυτόν και να επιτύχει μια κατάσταση ευτυχίας και γαλήνης.
Σύμφωνα με τον Foucault, η αυτογραφία περιλαμβάνει τη συγγραφή προσωπικών κειμένων ή ημερολογίων στα οποία τα άτομα αναστοχάζονται τις σκέψεις, τις εμπειρίες και τις πράξεις τους. Μέσω αυτής της διαδικασίας, αποκτούν μια βαθύτερη κατανόηση του εαυτού τους, των επιθυμιών τους και της σχέσης τους με τον κόσμο γύρω τους.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η διερεύνηση της αυτογραφίας από τον Foucault είναι σύνθετη και αλληλένδετη με τις ευρύτερες ιδέες του για την εξουσία, τη γνώση και την υποκειμενικότητα.
«…να κρατάμε σημειώσεις για τον εαυτό μας ώστε να τις ξαναδιαβάζουμε, να γράφουμε πραγματείες και επιστολές προς τους φίλους μας για να τους βοηθήσουμε και να κρατάμε σημειωματάρια προκειμένου να ενεργοποιούμε ξανά στον εαυτό μας τις αλήθειες που χρειάζεται…»
Μ. Foucault
Ο όρος «αυτογραφίες» αναφέρεται, επίσης, σε ένα σύνολο πρωτοπρόσωπων αφηγηματικών κειμένων τα οποία γράφτηκαν στην Αγγλία κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα. Τα κείμενα αυτά χαρακτηρίζονται από την εστίασή τους στην εμπειρία του ατόμου και τη διερεύνηση της προσωπικής ταυτότητας. Είναι συχνά αποσπασματικά και ελλιπή, αντανακλώντας, έτσι, την απρόβλεπτη φύση της ζωής στον Μεσαίωνα.
Στο βιβλίο του «Medieval Autographies: The ‘I’ of the Text», ο A. C. Spearing υποστηρίζει ότι τα κείμενα αυτά αντιπροσωπεύουν ένα νέο είδος γραφής. Αυτή η νέα γραφή δεν αφορά την αφήγηση ιστοριών με προκαθορισμένα συμπεράσματα, αλλά τη διερεύνηση της πολυπλοκότητας της ανθρώπινης εμπειρίας. Ο Spearing εντοπίζει διάφορα βασικά χαρακτηριστικά των μεσαιωνικών αυτογραφιών, μεταξύ των οποίων, η αντιστοιχία με τη ζωή, όπως αυτή βιώνεται, και η απρόβλεπτη δομή που μοιάζει με μοντάζ.
Το βιβλίο του Spearing συμβάλει σημαντικά στην κατανόηση της μεσαιωνικής λογοτεχνίας και προσφέρει μια νέα οπτική για την ανάπτυξη της πρωτοπρόσωπης γραφής.
Αυτογραφίες και ενσυνείδητη γραφή
Οι αυτογραφίες σύμφωνα με τον Foucault, είναι μια μορφή γραφής που επικεντρώνεται στη συνειδητή διαμόρφωση της ταυτότητας και της κατανόησης του εαυτού. Ο Foucault πίστευε ότι ο εαυτός δεν είναι κάτι σταθερό αλλά ότι διαμορφώνεται και αναδιαμορφώνεται μέσω των σχέσεων μας με τους άλλους και με τον κόσμο γύρω μας. Η αυτογραφία βοηθά τους ανθρώπους να κατανοήσουν καλύτερα αυτές τις σχέσεις και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν την ταυτότητά τους.
Ο Spearing στο βιβλίο «Medieval Autographies: The ‘I’ of the Text» εξερευνά πώς οι μεσαιωνικοί αυτοβιογράφοι κατασκεύασαν την αντίληψη του εαυτού τους μέσω της γραφής τους. Υποστηρίζει ότι οι μεσαιωνικές αυτογραφίες δεν ήταν απλώς πραγματολογικές αφηγήσεις της ζωής ενός ατόμου, αλλά δημιουργικά έργα τα οποία διαμόρφωναν την ταυτότητα του συγγραφέα.
Η ενσυνείδητη γραφή είναι μια μορφή αυτογραφίας η οποία επικεντρώνεται στην επίγνωση του παρόντος, στην παρατήρηση των σκέψεων, των συναισθημάτων και των αισθήσεων. Μέσα από αυτή τη διαδικασία αυτοπαρατήρησης, τα άτομα μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τον εαυτό τους και τις εμπειρίες τους. Η ενσυνείδητη γραφή σε σχέση με τις άλλες δυο προσεγγίσεις, είναι πιο πρακτική και προσανατολισμένη στην καθημερινή ζωή. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο αυτογνωσίας αλλά και διαχείρισης του στρες, αντιμετώπισης δύσκολων εμπειριών και ανάπτυξης της αυτοαποδοχής.
Οι τρεις αυτές προσεγγίσεις της αυτογραφίας μπορεί να διαφέρουν ως προς τις μεθόδους και τα ιστορικά τους πλαίσια, όμως, μοιράζονται πολλά κοινά στοιχεία όπως η ενσυνειδητότητα, η ενδοσκόπηση, η αναζήτηση και η κατανόηση του εαυτού. Επιπλέον, και οι τρεις, συγκλίνουν στην επιδίωξη της αυτογνωσίας και ενθαρρύνουν την εξερεύνηση της ύπαρξης σε βάθος.